بحثي در باره جايگاه مالی و حقوقي پاس همدان
پاس مؤسسه‌اي انتفاعي است يا خيريه؟
- توضیحات
- نمایش از یکشنبه, 31 فروردين 1393 17:13
- بازدید: 889
در سال 86 تيم پاس با پيشينه‌اي 54 ساله از تهران به همدان انتقال يافت. در آن دوره سياست تمركز‌زدايي كه در ذات خود امر پسنديده‌اي است و مي‌تواند به توانمند‌سازي استان‌ها، توسعه اختيارات آنها و... متمركز شدن قدرت منجر شود بيشتر در چنين حوزه‌هايي عملياتي شد. مديران ارشد دولت بر اين باور بودند كه انتقال نهادهايي با عناوين چشم‌نوازي چون تيم پاس از تهران به شهرستان‌ها مي‌تواند در لاغرسازي تهران و تقويت مراكز استان‌ها موثر باشد.
به گزارش "همدان فوتبال"، بر اين اساس بهروز مرادي استاندار وقت دست به كار شد و با كمك افرادي چون علي‌آقا محمدي و حميد‌رضا حاجي بابائي پاس را به همدان كشاند.
در آن زمان دلايلي كه آمدن يك تيم پرهزينه را به همدان مي‌توانست موجه جلوه بدهد، توسعه ورزش حرفه‌اي همدان و ارتقاي سطح آن به حد كشوري بود.
بسياري از موافقان انتقال پاس به همدان ادعا مي‌كردند كه اين تيم مي‌تواند علاوه بر پيشبرد ورزش حرفه‌اي در اين وادي زمينه علاقه‌مندي جوانان همداني به ورزش و پركردن اوقات فراغت آنها را فراهم كند.
امروز با گذشت بيش از 6 سال از اين انتقال، ناموفق بودن چنين سياستي آشكار شده است. پاس در چنته‌اش هيچ دفاعيه‌اي براي ماندن در همدان ندارد. تيمي كه در اين چند سال به اشكال مختلف با دريافت اعتبارات وي‍‍‍ژه از دستگاه‌هاي دولتي نتوانسته است جايگاه اوليه خودش را حفظ كند و امروز معلوم نيست براي چه مقصودي در اين شهر مانده و قرار است بدهي ميلياردي آن و هزينه كلان آتي آن از محل كدام رديف اعتباري تأمين و پرداخت شود.
در شرايطي كه دولت با محدوديت جدي در تأمين اعتبار مواجه است، كدام دليل منطقي مي‌تواند ماندن اين تيم را در همدان موجه جلوه دهد؟
پاس جايگاه حقوقي ندارد
مشكلي كه تيم پاس با آن دست به گريبان است فقدان جايگاه حقوقي آن است. معلوم نيست اين تيم يا باشگاه بالا دستي آن، باشگاه ورزشي پاس در قالب كدام شكل حقوقي حيات يافته و فعاليت مي‌كند.
در صورتي كه شكل حقوقي باشگاه پاس، شركت بازرگاني و تجاري باشد يعني شكلي كه تمام باشگاه‌هاي موفق در جهان دارا هستند. لازم است مشخص شود سهامداران اين باشگاه كدام اشخاص حقيقي و يا حقوقي هستند و در حالتي كه اين باشگاه جز هزينه و بدهي هيچگونه درآمدي ندارد به چه دليل سرمايه ارزشمند خود را در اين باشگاه هدر داده‌اند. در حالت دوم اگر همين حالا اين باشگاه اعلام ورشكستگي كند، پرداخت تعهداتش بر عهده كدام شخص حقيقي يا حقوقي است؟
مسأله بعد نسبت اين باشگاه با دولت است. نهاد عالي دولت در همدان يعني استانداري چه نسبتي با اين باشگاه داشته است و حقوق، تكاليف و تعهداتش در قبال اين باشگاه چيست؟ اين تكاليف و تعهدات، حقوقي است يا عرفي؟
استاندار همدان رئيس هيأت مديره اين باشگاه است. اين رويه بيش از اينكه به نفع استان همدان باشد به نفع مقاصد شخصي مديران پاس خواهد بود. شايسته است استاندار در مقام مدير ارشد اجرائي استان در جايگاه مدعي در مقابل عملكرد اين باشگاه، مديران آن را بازخواست كند، نه اينكه ابزاري براي توجيه حضور و دفاع از عملكرد آن تيم باشد.
عضويت استاندار در هيأت مديره اين باشگاه با مفاد مندرج در قانون اجراي سياست‌های كلي اصل چهل و چهارم قانون اساسي هم در تعارض است. به طور مشخص در بند الف ماده 3 اين قانون، مالكيت، سرمايه‌گذاري و مديريت دولت در آن دسته از بنگاه‌هاي اقتصادي كه موضوع فعاليت آن مشمول گروه يك ماده 2 اين قانون است، ممنوع اعلام شده است. با مراجعه به ماده 2 اين قانون به صراحت مي‌توان مشاهده كرد كه باشگاهداري و راه‌اندازي تيم ورزشي از جمله كارهايي نيست كه بشود اعتبار مديران دولتي و بودجه دولتي را هزينه آن كنيم.
تيم پاس همدان با بحران مشروعيت مواجه است. باشگاهي كه در همدان، شهر عقب مانده از توسعه اقتصادي وقتي نتواند هزينه‌هاي خودش را تأمين كند و مدام دست به جيب واحدهاي دولتي و عمومي باشد، دليلي براي ماندن ندارد.
اعتبار و هويت اوليه يك تيم وابسته به بي‌نياز بودنش به كمك‌هاي دولتي است. چراكه يك باشگاه با يك مؤسسه خيريه تفاوت اساسي دارد.
راه دراز باشگاهداري
باشگاهداري در ايران متفاوت با روال مرسوم آن در دنيا است. بر اساس مقررات فدراسيون جهاني فوتبال تنها تيم‌هايي رسميت داشته و مجاز به شركت در رقابت‌هاي بين‌المللي هستند كه به صورت شركت انتفاعي فعاليت كنند.
تيم‌هاي ورزشي مشهور در دنيا در قالب شركت‌هاي بزرگي فعاليت مي‌كنند كه سهامشان در بورس‌هاي مطرح معامله مي‌شود. براي نمونه تيم منچستر يونايتد در زير مجموعه شركتي با همين عنوان قرار دارد و سهام اين شركت در بورس‌هاي معتبر دنيا معامله مي‌شود. شركت، ملزم به گزارش‌دهي به سهامداران بالفعل و بالقوه خود است. سهامدار بالقوه هر كسي است كه احتمال دارد بخواهد سهام شركت را از يك سهم و بيشتر خريداري كند.
تيم ياد شده داراي ساختار سازماني منسجم و شفافي است و گزارش مالي و عملكرد آن به صورت مرتب منتشر مي‌شود. حاميان تيم كاملاً مشخص و داراي نام و نشان هستند و جريان ورود و خروج سرمايه در اين تيم، كمك‌كنندگان به آن، حاميان مالي تيم و سرمايه‌گذاران آن روشن است.
تيم پاس همدان مانند بيشتر تيم‌هاي مطرح فوتبال داخلي فاقد چنين ساختاري است. سهامدار آن مشخص نيست كدام اشخاص حقيقي يا حقوقي هستند. حاميان آن روشن نيست. مشكل اصلي تيم از آغاز تا به حال مشكل تأمين مالي بوده است.
در آغاز براي اينكه آمدن تيم با انتقادي مواجه نشود، استاندار وقت همدان وعده داده بود كه تيم از سوي نيروي انتظامي حمايت مالي مي‌شود؛ وعده‌‌اي كه هيچ وقت عملي نشد. در واقع يكي از دلايل انتقال تيم از نيروي انتظامي به همدان هزينه‌هاي زياد تيم بود و دليل موجهي وجود نداشت كه با وجود انتقال، صاحب قبلي آن هزينه‌اي را همچنان متحمل شود.
حاكميت شركتي ضرورت حياتي پاس
يكي از ضروريات شركت‌داري رعايت حاكميت شركتي (corporate governance) است. مبناي اين کار رعايت شفافيت در گزارش‌دهي، مسئوليت‌پذيري و پاسخ‌گويي در قبال ذينفعان است. ذينفعان كساني هستند كه يا در يك شركت سرمايه‌گذاري كرده‌اند يا تمايل دارند سرمايه‌گذاري كنند و يا به صورت غير مستقيم نفعي از شركت مي‌برند. تيم پاس در طول 6 سال و اندي از حضور خود در همدان چندين ميليارد تومان هزينه را به شهروندان همداني تحميل كرده است.
بر اين اساس يك يك شهروندان همداني ذينفعان اين باشگاه هستند و لازم است استاندار همدان، مدير ارشد دولت تدبير اين باشگاه را مكلف كند قبل از هر كار و مأموريت ديگري به دنبال رعايت حاكميت شركتي باشد. گزارش دقيقي از جريان ورودي و خروجي وجوه و ساير امكانات به اين باشگاه شامل پرداخت‌كنندگان، دريافت‌كنندگان، استفاده‌کنندگان و عملكرد باشگاه تهيه شود. حسابدار رسمي آن را حسابرسي كند و گزارش آن براي عموم منتشر شود.
پنجشنبه هفته‌‌اي كه گذشت مريخي سرپرست تيم پاس همدان در شبكه استاني گفت: «اگر آقاي نيكبخت يك ماه ديرتر آمده بود اين تيم از هم مي‌پاشيد.» او چندي پيش به رسانه‌ها گفته بود «از روزی که نیکبخت استاندار همدان شده حمایت‌های مادی و معنوی فوق‌العاده‌ای از پاس صورت گرفته است.» در همان برنامه تلويزيوني مدير عامل باشگاه نيز ابراز اميدواري كرد كه رديف دائمي بودجه براي اين باشگاه توسط دولت تدارك يابد.
به نظر نگارنده همدان بيش از آنكه نياز به حمايت مادي استاندار از تيم پاس داشته باشد به بازخواست استاندار به نمايندگي از مردم از اين تيم نیاز دارد. تيم پاس حتي اگر برترين جايگاه را در ميان تيم‌هاي فوتبال كشور دست و پا كند اگر نتواند هزينه‌‌اش را بي چشم داشتي از دولت تأمين كند، دليلي براي حمايت ندارد. فرصت خدمت كوتاه است و اعتماد عمومي لغزان؛ دريغا كه اين اعتماد به پاي امثال پاس، قرباني شود.
نویسنده : امير بختياريان-همدان پیام